Broń biała - podziały oraz historia cz.1

Na wstępie musimy wiedzieć czym jest broń biała. Reguła jest bardzo prost, broń biała jest to broń służąca do walki w ręcz w bezpośrednim starciu. Bronią białą nie nazywamy już broni która wyrzuca pocisk za pomocą energii mechanicznej (broń miotana) czy chemicznej (broń palna). Nasza kochana bron biała ma także szeroki podział przedstawiający się w następujący sposób:

- broń obuchowa, np. maczuga, młot bojowy, buzdygan
- broń obuchowo-sieczna, np. topór, czekan, berdysz
- broń obuchowo-kłująca, np. morgensztern, wekiera, nadziak
- broń tnąca i broń sieczna, np. miecz, szabla
- broń kłująca, np. włócznia, szpady, sztylety
- broń tnąco-kłująca, np. halabarda, nóż bojowy

Dzisiaj zajmiemy się historią szeroko pojmowanych mieczy i innych siepaczy, służących do kłucia, dźgania i innych sposobów zabijania siebie nawzajem.

Historia tego oręża sięga III tysiąclecia p.n.e., w Europie około II tysiąclecia (najstarszy miecz znaleziono na Krecie) i jej produkcja była możliwa dopiero po odkryciu obróbki metali. Pierwsza broń była stworzona z miedzi, jednak jest ona krucha i miękka i nie da się z niej zrobić długiej broni, co najwyżej nóż. Dopiero mieszanka miedzi i cynku dała nam materiał trwalszy - brąz. Początkowo z powodów technologicznych były wydłużone i wąskie, a ich zastosowanie ograniczało się jedynie do pchnięć. Jednak takie zastosowanie miecza wymagało od szermierza duże koordynacji i zręczności, co wiązało się z latami treningów i z czasem możemy obserwować wypieranie szabli bronią szerszą przeznaczoną również do ciecia. Ze względu na pokaźne złoża brązu na terenie Węgier i Słowacji, teren ten stał się głównym importerem mieczy z brązu oraz wyznaczył trend szerszego ostrza. Miecze z brązu były rozpowszechnione na całym świecie i każdy region wypracował własny niepowtarzalny kształt miecza.

Miecze z brązu panowały na polu walki aż do około XIX w p.n.e., gdzie na terenach dzisiejszej Armenii i wschodniej Turcji doszło do odkrycia metody wytopu żelaza, które łamało miecze z brązu. To właśnie dzięki temu odkryciu i produkcji broni z żelaza Hetyci w XVII wieku stworzyli swoje imperium opierające się na przewadze technologicznej. W okresie swojej świetności Hetyci kontrolowali Anatolię, północną Mezopotamię, Syrię i Palestynę. Dzięki odmiennej obróbce żelaza, udawało się ostrzyć miecze i z łatwością rozcinać pancerze z brązu.

Właściwości żelaza, m.in. jej miękkość, powodowały, że miecze nadawały się do pchnięć i oddawania cięć w inne metalowe części uzbrojenia. Dopiero gdy nauczono się wytwarzać nawęglono, żelazo albo łączyć żelazo ze stalą stało się one znacznie trwalsze. Połączenie żelaza i stalą nazywamy damastem skuwanym - broń wyprodukowana z niego stała się za razem twarda, jak i elastyczna. Technikę takiego skuwania opanowali Rzymianie wykorzystując ją do produkcji mieczy.

Imperium Rzymskie ma wielką rolę w budowaniu historii Europy - głównie dzięki swoim legionom. Rozwój broni pozwolił uzyskać żołnierzom przewagę nad słabiej uzbrojonymi, dzikimi ludźmi z dalekich skwerów. Początkowo żołnierze używali mieczy xiphos,

Miecz ten był zaciągnięty z greckiej armii. Na początku był wykonywany z brązu następnie z żelaza. Został on zastąpiony przez słynnego "hiszpana", rzymskiego gladiusa. Było to krótkie obusieczne ostrze doskonale nadające się do walk w ciasnym szyku. Legioniści byli szkoleni specjalnie do walki tym mieczem. Ich szkolenie miało na zamiarze nauki ich idealnego pchnięcia w brzuch, nogi lub twarz przeciwnika. Z czasem zaczęli pojawiać się konni przeciwnicy, w walce z którymi odgrywała rolę długość klingi, a 60 cm gladiusa było za mało.

Znaczenie miecza w rodach germańskich oraz galijskich było duże. Nie było tylko symbolem walki i boju ale także ważnym atrybutem władzy. W odkrytych grobach wodzów i wyżej położonych "braci" często odnajdowano bogato zdobione miecze w złoto i srebro oraz z pięknym wykonaniem. Oręże posiadało również swoją historie, gdyż było przekazywane z pokolenia na pokolenie.

Z czasem na ziemie południowo-bałtyckie zaczęli napływać wikingowie. Równocześnie zaczęto lepiej opanowywać hutnictwo i była możliwość produkcji dłuższych mieczy. Takim mieczem był miecz wikingów.

 Wraz z wzrostem wagi opancerzenia wzrosła waga mieczy. "Stara" broń nie potrafiła przebić się przez ciężki pancerz płytowy oraz nie potrafiła przeciąż go tak jak kolczugę. Potrzebne były ciężkie półtoraręczne miecze, których waga dochodziła do 2.5 kg. Odznaczały się również bardziej stożkowatym kształtem. Miały one za zadanie przebijanie grubej blach pancerze i wchodzenie pomiędzy szczeliny pancerza. 

Z czasem zaczęły pojawiać się masywne miecze dwuręczne, które mierzyły prawie dwa metry (1.8m) oraz wagą dochodziły do ponad 5 kilogramów. Dwuręczne miecze były wykorzystywane przez piechotę. Przez swoje rozmiary miecze te miary również rolę reprezentatywną. Często były bogato zdobione i nosiły herby rodów.

Wykorzystując rozmiar miecza i jego wagę, jednym zamachem można było "kosić" piechotę przeciwnika przeszywając jego pancerze i rozcinać brzuchy. Jednak był one niewygodne w walce w tłumie, dlatego często noszono przy udzie krótkie miecze do walki w zwarciu.

W taki sposób miecz przekształca się w rapier (przyczyną mogło być zanikanie zbroi płytowych i zmniejszenie wagi opancerzenia). Rapier był bronią przystosowaną do pchnięć, był dłuższy od zwykłego miecza, ok. 1m przy wadze kilograma. Jego specyficzny chwyt wymagał rozbudowy osłony. Rapier były również mieczami reprezentatywnymi i wyglądały ładnie przy dworskich ubrania i wykorzystywano je do rozstrzygania konfliktów. 

Rapier z czasem ewoluował w szpadę, która była krótsza i wygodniejsza przy stroju dworskim. Z czasem w kawalerii rapiery zostały wypchnięte przez szable.

Szable w Europie pojawiły się stosunkowo późno, bo przywędrowały razem z nawałnicą Turków w XV wieku, natomiast szabla powstała znacznie wcześniej w Azji Centralnej, bo już w V w. Pierwsze szable miały małą krzywiznę. To w Europie otrzymały one rękojeści koszowe. Ogromną popularnością cieszyły się szable węgierskie, jak i później Polskie szable husarskie,

To by było na tyle. Wraz z pojawieniem się broni palnej biała broń traciła na znaczeniu. Jeszcze w okresie muszkietów szable pozostawały na wyposażeniu armii. Do muszkietów montowano wtedy dodatkowo bagnety.
Opis historii miecza jest średnio ogólnikowy. Można opisywać ewolucję miecza odmiennie dla każdego rejonu, ale tym zajmują się historycy.

Zapraszam do komentowania i subskrybowania bloga.